Przejdź do zawartości

Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Macedonii Północnej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Lesbijki, geje, biseksualiści i osoby transpłciowe (osoby LGBT) mogą się spotkać w Macedonii Północnej z trudnościami, których nie spotykają osoby nie-LGBT. Kontakty homoseksualne – zarówno kobiet, jak i mężczyzn – są w tym kraju legalne, jednak parom jednopłciowym ani gospodarstwom przez nie prowadzonym nie przysługuje ta sama ochrona prawna, którą cieszą się małżeństwa par różnej płci.

Prawo wobec kontaktów homoseksualnych

[edytuj | edytuj kod]

Prawo macedońskie nie zakazuje seksualnych kontaktów pomiędzy osobami tej samej płci. Wiek uprawniający do współżycia seksualnego jest równy dla kontaktów homo- i heteroseksualnych.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Kontakty seksualne z osobami tej samej płci były w Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii nielegalne do 1996 roku, kiedy nastąpiła ich dekryminalizacja będąca jednym z warunków wstąpienia do Rady Europy[1]. Po wyborach w 2014 ówczesna Macedonia rozważała zdefiniowanie małżeństwa w Konstytucji jako związek kobiety i mężczyzny, co zaproponowała koalicja rządowa mająca ponad trzy czwarte miejsc w macedońskim parlamencie[2]. Zmiana nie weszła jednak w życie.

Krwiodawstwo

[edytuj | edytuj kod]

Mężczyźni mający kontakty seksualne z mężczyznami nie mogą być w Macedonii Północnej dawcami krwi.

Ochrona prawna przed dyskryminacją

[edytuj | edytuj kod]

Pomiędzy 2008 a 2010 rokiem obowiązywał zakaz dyskryminacji w miejscu pracy z powodu orientacji seksualnej. Na początku 2010 roku parlament ówczesnej Macedonii zrewidował prawo antydyskryminacyjne i usunął z niego orientację seksualną jako kategorię chronioną. Obecnie nie obowiązują żadne prawa zakazujące dyskryminacji lub zbrodni nienawiści nawiązujące do orientacji seksualnej bądź tożsamości płciowej.

Prześladowanie z uwagi na orientację seksualną nie jest prawnie uznane za czynnik gwarantujący status uchodźcy.

Służba wojskowa

[edytuj | edytuj kod]

Geje, lesbijki i biseksualiści nie są wykluczeni ze służby wojskowej z powodu swojej orientacji seksualnej.

Uznanie związków osób tej samej płci

[edytuj | edytuj kod]

W macedońskim ustawodawstwie nie istnieje żadna prawna forma uznania związków jednopłciowych. Prawo definiuje małżeństwo jako „związek mężczyzny i kobiety”[3].

We wrześniu 2013 roku zaproponowano poprawkę do Konstytucji Macedonii Północnej, która definiowała małżeństwo jako związek mężczyzny i kobiety. Poprawka nie uzyskała wymaganych dwóch trzecich głosów[4]. Pod koniec czerwca 2014 ponownie wybrana partia rządząca po raz kolejny złożyła projekt, zakładając, że konserwatywna partia opozycyjna (DPA) poprze zmianę, co pozwoli uzyskać poparcie dwóch trzecich parlamentu[5]. W styczniu 2015 Parlament ówczesnej Macedonii przyjął poprawkę znaczącą większością głosów. Poprawka nie weszła w życie z powodu przedterminowych wyborów parlamentarnych w 2016.

Adopcja dzieci przez pary jednopłciowe

[edytuj | edytuj kod]

Partnerzy w konkubinacie nie mają żadnych praw wychowawczych do dziecka swojego partnera. Niemożliwa jest również wspólna adopcja dziecka przez parę jednopłciową.

Prawa osób transpłciowych

[edytuj | edytuj kod]

Osoby transpłciowe nie mają w Macedonii Północnej możliwości prawnej korekty płci.

Życie osób LGBT w kraju

[edytuj | edytuj kod]

Istnieje niewiele miejsc przeznaczonych bezpośrednio dla środowisk LGBT. W Skopju funkcjonuje kilka lokali gay-friendly. Niektóre bary organizują okazjonalnie imprezy dla mniejszości seksualnych. Kraj jest w przeważającej mierze homofobiczny[6]. Wiele raportów donosi o upokorzeniach, zwolnieniach z pracy, a nawet publicznym ujawnianiu cudzej orientacji seksualnej[1].

Według Amerykańskiego Raportu o Stosowaniu Praw Człowieka w Macedonii z 2012, istnieją uprzedzenia wobec społeczności LGBT. Ponadto jest ona nękana przez społeczeństwo, media oraz rząd. Raport donosi:

Aktywiści działający na rzecz praw osób LGBT opisywali przypadki społecznego uprzedzenia, w tym prześladowania oraz używania obraźliwego języka – od mediów po rząd. W listopadzie Centrum Komisji Helsińskiej do Spraw LGBTI zostało zdewastowane, a dwaj działacze zostali zaatakowani podczas wieszania informacji o nadchodzącym marszu równości[7].

Organizacje LGBT

[edytuj | edytuj kod]

W kraju działają trzy organizacje oraz jedno centrum pracujące na rzecz obrony praw osób LGBT.

LGBT United (mac. ЛГБТ Јунајтед) jest stosunkowo młodą organizacją broniącą praw osób LGBT w Macedonii Północnej. Pod koniec czerwca 2013 zorganizowała ona pierwszy w historii kraju pride week przy wsparciu Koalicji „Prawa seksualne i zdrowotne społeczności marginalizowanych”. Program przedsięwzięcia koncentrował się głównie na seansach filmowych o tematyce LGBT.

EGAL (mac. ЕГАЛ) to najstarsza organizacja zajmująca się kwestiami zdrowotnymi gejów i lesbijek. Jest również głównym organizatorem festiwalu filmowego Dzunica[8], na którym prezentowane są filmy o tematyce LGBT.

Koalicja „Prawa seksualne i zdrowotne społeczności marginalizowanych” (mac. Коалиција „Сексуални и здравствени права на маргинализираните заедници”) pracuje między innymi na rzecz praw osób LGBT i organizuje różnego rodzaju przedsięwzięcia promujące równość. Brała udział w organizacji Skopje Pride Week 2013.

Centrum Wsparcia LGBTI (mac. ЛГБТИ Центар за поддршка) – filia Komitetu Helsińskiego na Rzecz Praw Człowieka w Republice Macedonii Północnej mająca siedzibę w Skopju. Pracuje nad zmianą sytuacji prawnej i społecznej osób LGBTI w Macedonii Północnej, tworząc społeczność, rzecznictwo i bezpłatną pomoc prawną.

Opinia publiczna

[edytuj | edytuj kod]

Sondaż przeprowadzony w 2002 roku przez Centrum Praw Człowieka i Obywatela wykazuje, iż 80% Macedończyków uważa homoseksualizm za „chorobę psychiczną zagrażającą funkcjonowaniu rodzin”. Około 65% odpowiedziało, że „bycie osobą homoseksualną jest przestępstwem, które powinno być karane ograniczeniem wolności”. Młodzi mężczyźni i mieszkańcy większych miejscowości są wobec homoseksualizmu bardziej liberalni niż osoby starsze, kobiety i mieszkańcy małych miejscowości[9].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Gay Macedonia.. globalgayz.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-17)].
  2. Macedonia ban gay marriage constitution.
  3. ЗАКОН ЗА СЕМЕЈСТВОТО.. [dostęp 2017-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  4. Macedonia rejects amending constitution to define marriage as one man, one woman.
  5. Macedonia Moves to Rule Out Same-Sex Marriage.
  6. Macedonia Gay Rights Record 'Worst in Balkans'.
  7. Rex W. Tillerson: Country Reports on Human Rights Practices for 2016.. 2012. [dostęp 2017-06-07].
  8. Program festiwalu Dzunica.. [dostęp 2017-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-10)].
  9. Gay Macedonia.. globalgayz.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-08)].